Aktualności
Nowe dowody na istnienie wrzutni Cyklonu B w Auschwitz...
Z obchodami 62 rocznicy wyzwolenia obozu Auschwitz-Birkenau zbiegło się wydanie najnowszego, 25. numeru pisma „Pro Memoria”, który poświęcony został refleksji nad ludobójstwem popełnionym na Żydach przez nazistowskich Niemców.
Obok tekstów historycznych, dotyczących nazistowskiego planu Zagłady żydowskich obywateli państw europejskich, urzeczywistnianego w obozach Auschwitz, Majdanek, Kulmhof, Bełżec, Sobibór, Treblinka, na szczególną uwagę zasługuje artykuł prezentujący wyniki badań ruin krematorium i komory gazowej II byłego Auschwitz II-Birkenau i stropu komory gazowej krematorium I w byłym obozie Auschwitz I. Autorzy tego artykułu, badacze ruin — wykorzystując możliwości współczesnej nauki z zakresu inżynierii, techniki komputerowej i fotograficznej — dostarczyli niepodważalnych dowodów na istnienie wrzutni Cyklonu B w stropach komór gazowych w obozach Auschwitz I i Auschwitz II-Birkenau.
Na różne sposoby definiowania pojęcia Holocaust zwracają uwagę autorzy artykułu o terminach: Holocaust, Zagłada, Szoa i ich obecności w polszczyźnie potocznej i dyskursie naukowym.
W dociekaniu prawdy o Holocauście ważna rolę odgrywają świadectwa ofiar, które reprezentują w omawianym numerze teksty wyjątkowe, także dlatego, że po raz pierwszy prezentowane są Czytelnikowi polskojęzycznemu fragmenty notatek członka Sonderkommando, Załmena Gradowskiego, a także towarzyszące im wspomnienia Chaima Wolnermana i Jeheszwy Wygodzkiego.
Numer ilustrują prace artystki Elżbiety Janickiej, Miejsce nieparzyste, która podjęła ryzyko wyrażenia niewyrażalnego fotografując powietrze nad albo w: Majdanku, Bełżcu, Sobiborze, Treblince — miejscach, gdzie istniały nazistowskie obozy zagłady.
Od redakcji
Możliwość formułowania oskarżeń zdaje się już wyczerpana, lecz próba zrozumienia dlaczego było tak, a nie inaczej wciąż pozostaje nakazem moralnym. W badaniach nad problematyką Holocaustu, dominuje jeszcze relacja sprawca–ofiara, pomijająca społeczne otoczenie tej zbrodni. Jednak postawy wobec zagrożonych śmiercią Żydów ze strony nieżydowskiej ludności krajów dotkniętych Zagładą były bardzo zróżnicowane. Zróżnicowane były postawy ofiar, które nie były wyłącznie bierne i bezwolne. Proces konfrontacji z prawdą jest bolesny, lecz czy można zajmować się Holocaustem bez próby zadawania sobie pytań trudnych, niewygodnych?
W dociekaniu prawdy o Holocauście ważne jest, by w świadectwach ofiar zwracać uwagę na formy ich duchowego i fizycznego oporu, na pracę nad postawą moralną i walkę o przetrwanie. Ważnym elementem chronienia pamięci o Holocauście jest też pytanie o ratujących, o ich zmagania z codziennością wojenną i jej zagrożeniami.
W bogatej literaturze przedmiotu zwraca uwagę problem konfiskaty majątków żydowskich, dowodzący, że Holocaust był nie tylko wynikiem rasistowskiej obsesji, ale także zaplanowanym i pedantycznie zrealizowanym mordem rabunkowym. Mordem, którego łupy współfinansowały koszty wojny Hitlera i pozwoliły korumpować materialnie i moralnie niemieckie społeczeństwo, a także znaczące liczebnie grupy społeczeństw krajów okupowanych i sprzymierzonych.
Jednak wiedza historyczna nie wystarczy, by się uchronić przed nową katastrofą. Jedyną drogą jest szerzenie idei tolerancji, pochwała odmienności, rozwijanie empatii – ważne zadania edukacji o Holocauście i edukacji po Holocauście.
Spis treści:
- Franciszek Piper — Rola KL Auschwitz w realizacji hitlerowskiego planu Zagłady Żydów 3
- Michał Maranda — Nazistowskie obozy zagłady 15
- Tomasz Kranz — Zagłada Żydów w komorach gazowych obozu na Majdanku 27
- Chaim Wolnerman — Wprowadzenie 31
- Leonard Krasnodębski — Chorał z głębi piekieł 33
- Załmen Gradowski — Wolny człowieku wiedz, że to jest ogień z piekła 35
- Jeheszwa Wygodzki — Słowo byłego więźnia Oświęcimia 45
- Aron Liebeskind — W krematorium 49
- April Crabtree — Historie pamięci i nadziei 51
- Eleonora Jedlińska — Elżbiety Janickiej podróże artystyczne 59
- Monika Adamczyk-Garbowska, Henryk Duda —Terminy: Holocaust, Zagłada, Szoa i ich konotacje leksykalno-kulturowe w polszczyźnie potocznej i dyskursie naukowym 65
- Israel Gutman — Niemiecki sposób uprawiania historiografii Holocaustu 75
- Wolfgang Benz — Badania nad antysemityzmem 79
- Daniel Keren, Jamie McCarthy, Harry W. Mazal — Ruiny komór gazowych krematoriów w Auschwitz I i Auschwitz II-Birkenau. Ekspertyza 85
- Nasza recenzja. Michał Sobelman — Dziennik obsesji (A. Bikont, My z Jedwabnego)
- Nasza recenzja. Jolanta Ambrosewicz-Jacobs — Pomiędzy historią a pamięcią (M. Ariel, Aszkenazyjczyk. Biografia możliwa)
- Z naszej księgarni 122
- Kronika wydarzeń 124
